Mijn praktijk is gebaseerd op de lessen van de Boeddha over ziekte en gezondheid in combinatie met mijn medische achtergrond als fysiotherapeut. Mensen worden geboren, worden af en toe ziek, hebben soms pijn en gaan vroeg of laat dood. Hoe zit dat? Deze vraag bracht de Boeddha ertoe om op onderzoek uit te gaan.
Zijn ontdekkingen formuleerde hij in de vier edele waarheden, waarvan de eerste was dat er nu eenmaal leed is in het leven, dat we dit niet kunnen voorkomen en dat we maar beter kunnen leren hoe we hier mee om kunnen gaan. Hij gaf ons leefstijladvies in de vorm van het achtvoudig pad.
Bij mij kun je leren hoe je met het onvermijdelijke leed om kunt gaan. Eén van mijn observaties is dat de medische zorg leed niet alleen kan verzachten en verhelpen, maar ook leed kan toevoegen op persoonlijk vlak. Hoe zit dat?
Moeite om de normale menselijke grenzen aan gezondheid te respecteren?
Er bestaat een spanningsveld in de medische wereld tussen behandelen of niet behandelen. Door te behandelen heb je een gevoel van controle over een ziekte, zowel de arts als de patiënt. Dit spanningsveld wordt bijvoorbeeld zichtbaar in de keuze om door te gaan met zeer belastende chemotherapie om het leven misschien nog wat te kunnen rekken of dat niet te doen en nog wat tijd te besteden aan de mensen van wie je houdt. Waardoor ontstaat dit spanningsveld? Willen wij de normale menselijke grenzen aan gezondheid, daar waar gezondheid stopt, oprekken? Of spelen er nog andere zaken mee? Met wij bedoel ik hier zowel de artsen, de wetenschappers, de patiënten, hun omgeving en de maatschappij. Iedereen dus.
Economisch belang: ‘Selling Sickness’
Ik heb ooit geleerd om je bij dit soort keuzes, de keuze tussen wel of niet behandelen, ook eens af te vragen wie er het meeste baat bij heeft. In een interessant artikeltje van Welmoed Vlieger (Trouw, 19 augustus 2019) hierover verwijst zij naar het economisch belang aan de hand van het boek ‘Selling Sickness’ van medisch journalist Ray Moynihan uit 2006. In deze internationale bestseller laat hij zien dat het verruimen van ziektegrenzen en verlagen van de drempel voor behandelingen miljoenen nieuwe patiënten oplevert en miljarden aan winsten voor de medische en farmaceutische industrie. En wij ons maar afvragen waarom de zorgkosten blijven stijgen?
Streven om het lijden te verhelpen
Vervolgens haalt ze uit haar eigen vakgebied de filosoof Ivan Illich aan. Hij schreef al in de jaren zeventig over grenzen aan geneeskunde in het boek ‘Het Medisch Bedrijf’. Technologie kan een ondersteunende rol vervullen, maar de moderne geneeskunde is in zijn optiek te ver doorgegaan in het streven dood en lijden uit te roeien. Aftakeling en onvermijdelijke dood horen bij de cirkel van het leven. Zingeving kan ons helpen hier zorgvuldig en respectvol mee om te gaan. Jammer dat er op levensvragen vaak medische verkenningen en antwoorden volgen, mede gevoed door verlegenheid bij mensen om over ziekte en dood te praten.
Zingeving op het sterfbed
Op het punt dat de medische wetenschap stopt, opent zich het domein van zingeving. Vanuit die erkenning ontstaat er tijd en ruimte voor de existentiële vragen die zo steunend kunnen zijn. Ik heb dat zelf een paar jaar geleden mogen ervaren in de begeleiding van mijn stervende moeder. We hadden tijd en gelegenheid om over haar leven te reflecteren en haar zo in alle rust te kunnen laten heengaan. Alles was gezegd, het was goed zo. Dat gun ik andere mensen ook.
Ondanks de scherpe analyses van Illich en Moynihan vinden overdiagnose en -behandeling nog altijd plaats. Dat ligt niet alleen aan de controlebehoefte van medici, maar ook aan die van patiënten en de gezonde mensen. Wellicht kunnen gesprekken over zingeving hierbij behulpzaam zijn?
0 reacties