Johan Cruijff kende het verschil tussen aandacht en concentratie. Hij omschreef aandacht als open staan met al je zintuigen.

Concentratie, focus krijgen, is de moeder van aandacht. Zo schreef Bettine Vriesekoop in haar wekelijkse sport column in mijn favoriete krant Trouw op 10 februari 2020.

Aandacht, concentratie en ontspanning

Tijdens haar trainingen met het tafeltennisteam van Peking bleek ze volgens haar trainers zo toegewijd dat dit haar in een lange, zware wedstrijd wel eens op zou kunnen breken. Hoe kun je je aandacht de hele wedstrijd erbij houden zonder momenten van ontspanning? Ze heeft het hier over ontspanning in de vorm van brede, open aandacht, van even om je heen kijken en de omgeving in je opnemen. Maar juist die omgeving werkte voor haar verstorend. Iemand die langs liep met een wit T-shirt aan, zodat ze het kleine balletje niet kon zien, een coach van een tegenstander die z’n hand opstak om haar af te leiden, of de after shave van de scheidsrechter wekten haar ergernis op.

Ze had een goede trainer die haar uitlegde dat ze nooit kon winnen van een iets te gladde vloer, een windvlaag op het verkeerde moment of harde muziek uit een luidspreker. Ze moest er juist vrienden mee worden. Onvrede en opwinding, je boos maken zijn het resultaat van gebrek aan zelfwaardering, van te veel ‘vuur’ in je hoofd, zoals de Chinezen zeggen. Vriendelijke, open aandacht, aanwezig zijn bij jezelf en de wereld om je heen, kan het vuur wat verkoeling geven. Dat is mindfulness, en dus niets nieuws en niet iets exclusiefs voor westerse psychologen of topsporters.

En kun je dan met training altijd in die open aandacht blijven, of je concentratie eindeloos laten voortduren? Ze geeft zelf het prachtige boeddhistische antwoord dat alles tijdelijk is. Concentratie gaat open en dicht, net als aandacht, net als ademen.