Onlangs las ik een interessante stelling: ”Psychotherapie is een ritueel dat in plaats is gekomen van kerkelijke rituelen.” Het stond in een recensie die ik las over een boek met de titel ‘het misverstand psychotherapie’, geschreven door Flip Jan van Oenen, arts en systeemtherapeut.

Gezamenlijk onderzoek

Het kerkelijk ritueel wordt door hem gezien als een monoloog waarin antwoord wordt gegeven op collectieve levensvragen. Bij psychotherapie is monoloog vervangen door dialoog en gaat het meer om een gezamenlijk onderzoek, gericht op het vergroten van het vermogen om levensproblemen te verdragen.

Kijk, dat is nu precies wat ik ook beoog met mijn praktijk. Zowel in de meditatiegroepen, als in individuele sessies, onderzoeken we samen de volle breedte van het leven, van vreugde en verdriet en boosheid, van verlangens, machteloosheid en controle. Het gaat mij voornamelijk om bewustwording van de deiningen van het leven en hoe je er constructief mee om kunt gaan. Het boeddhisme inspireert mij hierin enorm.

Effectiviteit psychologische behandelmethoden matig

Psychologie is ook een inspiratiebron voor mij. Van Oenen, zelf systeemtherapeut, onderzocht op wetenschappelijke wijze de effectiviteit van verschillende psychologische behandelmethoden. Zijn conclusie was dat in een periode van 50 jaar geen enkele nieuwe methode het beter doet dan de vorige! Het algemeen oordeel was dat psychotherapie gemiddeld genomen iets oplevert, maar dat effect is matig en het maakt niet uit welke methode er is gevolgd, als de behandelaar er maar in gelooft.

Bijvoorbeeld bij cognitieve gedragstherapie gaat het om een manier van denken en dat helpt een beetje. Bij mindfulness gaat het juist over stoppen met denken en leren om te voelen, en dat blijkt even effectief. Ik geloof heel erg in mindfulness. Wellicht gaat het hier over afstemmen, net als met dansen. Dansen gaat prettiger als de partners goed op elkaar zijn afgestemd.

Leren verdragen

Ook de fysiotherapie komt aan bod in zijn boek. Hij vergelijkt een psychotherapeutische behandeling met de werkwijze bij fysiotherapie. Een fysiotherapeutische behandeling stopt als mensen weer verder kunnen, niet pas als ze klachtenvrij zijn, en dat ze altijd weer terug kunnen komen als het erger wordt. Psychotherapie zou ook zo georganiseerd kunnen worden. Stop met de behandeling als de patiënten hun levensproblemen beter kunnen verdragen en maak duidelijk dat ze altijd weer terug kunnen komen als het niet meer gaat.

Conclusie: De ultieme behandeling zal nooit gevonden kunnen worden omdat het uiteindelijk gaat over afstemming tussen cliënt en therapeut (een ‘klik’), en het vertrouwen van de therapeut in zijn of haar werkwijze.